اطلس ثروتمندان جهان - وبلاگ فرافایلی

به گزارش وبلاگ فرافایلی، جدیدترین گزارش کردیت سوئیس از توزیع ثروت در جهان نشان می دهد آمریکای شمالی ثروتمندترین منطقه جهان و در مقابل، قاره آفریقا فقیرترین جای جهانست. چین، بالاترین جمعیت با ثروت میانه را در اختیار دارد و هند در کشورهای فقیر دسته بندی می شود. برآوردها نشان می دهد نزدیک به 4میلیون ایرانی ثروتی بالای 100هزار دلار دارند.

به گزارش دنیای اقتصاد، کردیت سوئیس یک موسسه اقتصادی اعتباری است که از سال 2000 ثروت خانوار و فردی در سطح دنیا را بررسی می کند و سیزدهمین ویراست گزارش آن به تازگی منتشرشده است. این گزارش بنا به ادعای خود و تایید بسیاری از منابع خبری آماری یگانه را در اختیار دنیا قرار می دهد؛ برآوردی از ثروت افراد که مفهومی پیچیده تر از خالص درآمد سرانه است و از تقسیم خالص درآمد یک واحد جغرافیایی بر تعداد افراد آن حاصل نمی شود، بلکه با تقسیم بندی های مختلف جوانب گوناگون از پراکندگی ثروت درمیان افراد دنیا را شامل می شود.

اطلاعات کلی این گزارش تایید آن چیزی است که به شکل کلی از دنیا می دانیم؛ در سال 2021 آمریکای شاقتصادی ثروتمندترین قاره دنیا و آفریقا فقیرترین جای کره زمین است. چنانچه به شکل کلی می دانیم بخشی قابل توجه از ثروت دنیا در اختیار دهک اول بوده و در این دهک نیز عمده ثروت در اختیار یک درصد است.

اما پیچیدگی این آمار رفته رفته در این گزارش، نمایان می شود. برای نمونه در آمریکای شاقتصادی نزدیک به نیمی از جمعیت، ثروتی بالای 100 هزار دلار دارند و جمعیت فقیر آن، یعنی جمعیت با ثروت زیر 10 هزار دلار در آن حتی در نسبت با اروپا نیز کمتر است. بنا به آمار این گزارش در آمریکای شاقتصادی 22 درصد از جمعیت، ثروتی زیر 10 هزار دلار دارند و در اروپا 32 درصد. جمعیت زیر 10 هزار دلاری دنیا در چین از آمریکای شاقتصادی نیز کمتر است و 18 درصد از جمعیت چین را شامل می شود.

می توان این آمار را چنین تعبیر کرد؛ در کشوری مانند ایالات متحده برخلاف تصور عمومی توزیع عادلانه تری از ثروت وجود دارد. این تفسیر با در نظر نگرفتن تقسیم بندی های جغرافیایی که همچنان توزیع ثروت در آن ناعادلانه است و آفریقا در نسبت با آمریکای شاقتصادی ثروتی بسیار کمتر دارد و درنظرگرفتن پراکندگی ثروت تنها در یک واحد جغرافیایی صحیح است. هرچند این تفسیر تاحدی در تعبیر خاص ما از عدالت -که همیشه مفهومی ویژه است- ریشه دارد.

همچنین بر اساس یافته های این گزارش عمده جمعیت با ثروت بالاتر از میانه دنیا امروز در چین سکونت دارند. بنا به آمار ارائه شده در این گزارش 44 درصد از افرادی که در دهک های 7 تا 9 دنیای قرار می گیرند امروز در چین زندگی می کنند.

در مورد ایران نیز آماری وجود دارد که تصورات عموم را تایید می کند نظیر اینکه ثروتمندان بسیاری در آن زندگی می کنند. درمیان کشورهای منتخب مورد بررسی این گزارش، ایران از نظر تعداد ثروتمند در جایگاه بیستم دنیا قرار گرفته است. این گزارش می نویسد نزدیک به 4 میلیون نفر در ایران ثروتی بالای 100 هزار دلار دارند و 147 هزار نفر میلیونر حقیقی با مقیاس دنیای در آن هست، یعنی افرادی که ثروتی بیش از یک میلیون دلار دارند.

اما آمار خلاف تصور عموم این گزارش می گوید؛ ایران به طور کلی ملتی ثروتمند است. بر اساس آمار کردیت سوئیس هم بر پایه ناخالص تولید که نزدیک 25 هزار دلار برای هر بزرگسال است و هم برپایه ناخالص ثروت که در سال 2021، رقمی بالاتر 39 هزار دلار برای هر بزرگسال گزارش شده است، ایران، مجموعا و در سطح دنیا کشوری در گروه کشورهای با درآمد بالاتر از میانه محسوب می شود.

گزارش کردیت سوئیس، در مورد ثروتمندترین افراد دنیا که همیشه مورد توجه ویژه خبری هستند - برای نمونه فهرست پرطرفدار مجله فوربس- می نویسد دستیابی به تعداد آنها بسیار سخت است اما بر اساس تحلیل آن، تعداد و ثروت این افراد هرچه می خواهد باشد، واضح است که پراکندگی آنها درمیان همه کشورهای دنیا است، با این حال شکل زندگی آنها بسیار مشابه است: همگی از یک بازار لوکس مشترک استفاده می کنند و دارایی آنها در قالب سهام عمومی شرکت هایی است که سهام آنها به شکل بین المللی معامله می شوند.

این تشابه رفتاری در سطح کلان تر نیز تاحدی برقرار است، به این معنی که درحالی که دارایی های افراد در کشورهای توسعه یافته عمدتا دارایی های اقتصادی است، رفتار جامعه به نسبت فقیر مانند هند فرق دارد و بیش از سه چهارم دارایی های افراد در آن دارایی های سرمایه ای است.

توزیع دنیای ثروت

در مقدمه این گزارش آمده است؛ هیچ کشوری در دنیا منبعی جامع از اطلاعات مربوط به ثروت شخصی افراد ندارد و بسیاری از کشورهای با درآمد پایین و میانه شواهد مستقیم بسیار اندکی از هرشکل در این رابطه ارائه می کنند، با این حال شمار رو به افزایشی از کشورها، از جمله هندوستان و چین و نیز بسیاری از کشورهای با درآمد بالا آماری مرتبط از بسیاری از منابع دارند که با اهداف این گزارش همخوان است. هدفی مبنی بر محاسبه مقدار و شکل ثروت فردی و خانوار در دنیا. تمرکز این گزارش بر 217سرزمین است که از نظر اقتصادی خودگردان هستند، یعنی عمده کشورهای عضو سازمان ملل و سرزمینی مانند هنگ کنگ که جمعیت آن به وسیله سازمان ملل ثبت می شود و نیز آماری از تولید ناخالص داخلی و نرخ برابری ارز دارند.

ترکیب آمار نمونه های مختلف از همه کشورهای دنیا نشان دهنده خصوصیات کلی توزیع دنیای ثروت است. بر اساس این آمار دارایی 8.360دلاری در خاتمه سال 2021 کافی است که شخصی در نیمه جمعیتی ثروتمند دنیا قرار بگیرد، اما برای قرارگرفتن درمیان 10 درصد جمعیت ثروتمند دنیا باید ثروتی معادل 138.346 دلار داشته باشید و برای قرارگرفتن درمیان یک درصد ثروتمند دنیا باید 1.146.685 دلار ثروت اندوخته باشید.

بر اساس این گزارش نیمه پائینی جمعیت دنیا تنها یک درصد از کل ثروت دنیا را دارند. در مقابل، دهک بالای ثروتمند دنیا 82 درصد از کل ثروت دنیا را در اختیار دارند. یک درصد از این دهک صاحب 46 درصد از کل مجموع دارایی های دنیا هستند. تحلیل مبتنی بر دهک و پراکندگی ثروت به تفکیک منطقه در دنیا برخی خصوصیات جالب توجه از توزیع ثروت را نشان می دهد. از جمله اینکه چین با توجه به جمعیت، نیمی از جمعیت طبقات بالاتر از میانه ثروت دنیا را اشغال کرده است. بر اساس این گزارش 44 درصد از جمعیت دهک های 7 تا 9 دنیا چینی هستند. در مقابل، جمعیت هندوستان حضوری چشمگیر در نیمه پائینی ثروت دنیا دارد. از هر 4 نفر که در نیمه پائینی هرم ثروت دنیا قرار گرفته اند، یک نفر هندی است.

تحلیل داده های این گزارش نشان می دهد ساکنان آمریکای لاتین به شکل مساوی درمیان هرم ثروت دنیا پراکنده شده اند. روند توزیع ثروت در منطقه آسیا-پاسیفیک (با در نظر نگرفتن چین و هند) مطابق با شکل کلی توزیع ثروت در سطح دنیا است.

اما بررسی این روند کلی حاکم بر منطقه آسیا پاسیفیک، نمونه های استثنایی و دو قطبی های موجود در این منطقه را بازتاب نمی دهد. از جمله اینکه در این منطقه یک دوقطبی میان کشورهای ثروتمند مانند هنگ کنگ، ژاپن و سنگاپور در مقابل کشورهای با درآمد پایین نظیر بنگلادش، اندونزی، پاکستان و ویتنام وجود دارد. در واقع امر درست تر این است که با حذف کشورهای با درآمد بالا از کشورهای آسیاپاسیفیک رویه توزیع ثروت دراین منطقه بیشتر شبیه هندوستان، یعنی فقر کلی است، تا روند کلی توزیع ثروت در دنیا.

ساکنان آفریقا حضوری بسیار سنگین در نیمه پایینی ثروت دنیا دارند؛ نیمی از جمعیت آفریقا درمیان دو دهک پایینی دنیا از نظر ثروت قرار گرفته است، در مقابل و برعکس این قاره، دو قاره آمریکای شاقتصادی و اروپا قرار دارند که به شکل اساسی به نیمه بالایی ثروت دنیا گرایش دارند. این دو قاره در مجموع 52 درصد از جمعیت دهک های بالای ثروت دنیا را در خود جای داده اند که از این مقدار که در دهک های بالا هستند، 72 درصد از جمعیت دهک دهم در این دو قاره زندگی می کنند.

زندگی و پراکندگی ثروتمندان دنیا

سوای از فهرست ثروتمندترین افراد دنیا که شامل شماری اندک از افرادی است که نام آنها بر سر زبان ها است، اطلاعاتی بسیار مختصر از افرادی که ثروتی میان 5 تا 10 میلیون دلار دارند در اختیار است. جزئیات ثبت شده از این افراد در بهترین حالت تکه تکه است و محاسبه ثروتمندترین ها که عموما برپایه مقدار اقتصادیات پرداختی از سوی این افراد محاسبه می شود، نظر به ماهیت پیچیده تر مفهوم ثروت و متعلقات آن، کاملا ناکافی است، اما این گزارش بنا به دو روش محاسبه دیگر، فهرست افراد ثروتمند دنیا را دقیق تر کرده است و این افراد را به دو گروه افراد با درآمد بالا و افراد با درآمد بسیار بالا تقسیم می کند که گروه اول ثروتی مابین یک تا 50 میلیون دلار و گروه دوم ثروتی بالاتر از 50 میلیون دلار دارند.

در فهرستی که از این افراد وجود دارد از تمامی کشورهای دنیا افرادی به چشم می خورند که در مراحل مختلف هرم سنی قرار دارند، اما پراکندگی این افراد در نهایت در منطقه ها و کشورهای مشخص بیشتر است که مرتبه نخست را آمریکای شاقتصادی و رتبه بعدی را با اختلاف چین اشغال کرده است.

نکته جالب توجه این است که با وجود پراکندگی جغرافیایی و سنی، از نظر سبک زندگی مشابهت بسیاری میان این افراد وجود دارد. این افراد حتی وقتی در دو منطقه مختلف دنیا زندگی می کنند از یک بازار دنیای مشترک لوکس استفاده می کنند و حتی وقتی یکی جوان و دیگری کهنسال است، جدول اقتصادی آن در نهایت مشابه هم است؛ به این معنی که شکل دارایی های آنها یکسان است و تمرکز آن بر دارایی های اقتصادی است. به طور مشخص این دارایی ها سهام شرکت های عمومی است که در بازارهای بین المللی معامله می شوند.

در بازه یک ساله منتهی به سال 2021 تخمین این گزارش وجود 2/ 62میلیون نفر بزرگسال با درآمد بسیار بالا در دنیا است که دارایی بین یک تا 50 میلیون دلار دارند. عمده این جمعیت، یعنی 1/ 54میلیون نفر دارایی بین یک تا 5 میلیون دلار دارند. آمریکای شاقتصادی سکونتگاه عمده این افراد است که به شکل معنادارتری بالاتر از اروپا قرار گرفته است که در مقام دوم است و پس از آن آسیاپاسیفیک بدون احتساب چین و هند است.

چین اکنون سکونتگاه 9/ 9 درصد از افراد با درآمد بسیار بالا است و آمریکای لاتین، هندوستان و آفریقا سرجمع 4/ 3 درصد از مجموع این افراد را در خود جا داده اند. افرادی با دارایی بالای 50 میلیون دلار اکنون جمعیتی معادل 264.180 نفر در دنیا دارند. 53 درصد این افراد در آمریکای شاقتصادی سکونت دارند و چین در رتبه دوم است و 12 درصد از افراد با درآمد بسیار بالا را در خود جا داده است.

شکل دارایی افراد دنیا

کشورها برحسب سطح و شکل دارایی ها بسیار با یکدیگر متفاوت هستند. همچنین تمایزهایی در سطح منطقه ای به چشم می خورد. از ابتدای قرن حاضر در سال 2000 تمامی منطقه ها شاهد افزایش ثروت بر حسب هر نفر بوده اند. اگر ثروت برحسب ارزهای محلی محاسبه شود این رشد بدون انقطاع و مستمر بوده است (به جز برهه بحران های اقتصادی که جز آمریکای لاتین همه کشورها شاهد عقبگرد بوده اند). اگر این رشد را برحسب دلار محاسبه کنیم این مساله شکل متفاوتی پیدا می کند. حدفاصل سال های 2000 تا 2007 کاهش ارزش دلار موجب افزایش نرخ رشد دارایی ها در منطقه ها دیگر شده است، اما افزایش نرخ برابری دلار در سال های اخیر این روند را معکوس کرده است. این امر حاکی از نتایجی در راستای نابرابری ثروت در دنیا بوده است. با وجود اینکه سطح ثروت در اروپا و ایالات متحده همیشه بالاتر از تمامی منطقه ها دیگر بوده است، به ویژه در آفریقا و هندوستان، ناترازی منطقه ای در سال های نخستین قرن رو به کاهش بوده است. آفریقا، هندوستان و از همه چشمگیرتر چین همگی سهم خود از تجارت دنیای را حدفاصل سال های 2000 تا 2007 افزایش داده اند و این نوید را داده اند که امکان کاهش نابرابری منطقه ای در سطح دنیای در بلندمدت وجود دارد. سهم یک درصد بالایی و یک دهک بالایی دنیا حدفاصل سال های 2000 تا 2008 به شکلی چشمگیر کاهش یافته است؛ سهم دهک بالایی برای نمونه از 3/ 48درصد کل ثروت دنیا به 6/ 42 درصد در این سال ها نزول رتبه داشته است. سهم 10 درصد بالا پس از بحران اقتصادی سال 2008 اندکی کاهش داشته است اما سهم یک درصد بالایی ثروتمند دنیا از سال 2016 شاهد افزایش بوده است.

اما درباره شکل دارایی ها آمار این گزارش نشان می دهد؛ به طور میانه در سطح بین المللی دارایی های اقتصادی اکنون 54 درصد از دارایی های خالص دنیا را تشکیل می دهند، درحالی که دارایی های غیراقتصادی تشکیل دهنده 46 درصد از خالص دارایی ها است و دیون و سطح استقراض به 11 درصد خالص دارایی ها رسیده است.

دارایی های اقتصادی به نسبت در کشورهای با درآمد بالا دارای اهمیت بیشتری هستند؛ برای نمونه 70 درصد از خالص دارایی ها در آمریکای شاقتصادی را تشکیل می دهند. در منطقه ها درحال توسعه عمدتا دارایی های غیراقتصادی عمده ثروت خانوار را شامل می شود: 54 درصد از خالص دارایی ها در آمریکای لاتین و 77 درصد از خالص دارایی های هندوستان دارایی های غیراقتصادی هستند. همچنین ارتباطی نظام مند میان سطح توسعه یافتگی و سطح استقراض خانوار برحسب درصد دارایی های خالص وجود دارد. این سهم برای آفریقا 7 درصد، هندوستان 8 درصد و چین 11 درصد گزارش شده است اما در آسیا پاسیفیک، اروپا و آمریکای شاقتصادی 12 درصد بوده است.

عدالت در توزیع ثروت

توزیع ثروت میان منطقه ها دنیا بسیار چشمگیر است. نزدیک 90 درصد بزرگسالان در آفریقا کمتر از 10 هزار دلار ثروت دارند و 75 درصد بزرگسالان در هندوستان در همین رده ثروتی قرار دارند. این سطح از ثروت در اروپا 32 درصد جمعیت و در آمریکای شاقتصادی 22 درصد جمعیت را تشکیل می دهند و در چین تنها 18 درصد از جمعیت، درآمدی زیر 10 هزار دلار دارند. از طرف دیگر 32 درصد جمعیت اروپا و 49 درصد از جمعیت در آمریکای شاقتصادی ثروتی بالاتر از 100 هزار دلار دارند. به این معنی سطح رفاه افراد در ایالات متحده بسیار بالا و سطح کم برخورداران آن به نسبت اندک است و می توان این توزیع را عادلانه توصیف کرد. توزیع ثروت در آمریکای لاتین و منطقه آسیا پاسیفیک هر دو نشان دهنده همان روند توزیع ثروت دنیا در کلیت است که بر بی عدالتی هایی مشخص دلالت دارد، نظیر تجمیع ثروت در یک درصد بالایی هرم جمعیت و نیز فقر عمومی. بنا بر این آمار در آمریکای لاتین 65 درصد از جمعیت و در منطقه آسیاپاسیفیک 63 درصد از جمعیت درآمدی کمتر از 10 هزار دلار دارند.