استیلای قلم بر علم، وقتی می نویسیم که صدایی باقی نمانده است - وبلاگ فرافایلی

به گزارش وبلاگ فرافایلی، خبرنگاران ، محمد صابری: بیست ودوم نوامبر سال 1922 جهان در سوگ نابغه ای از اهالی ادب نشست که تا قبل و بعدش و نتوانست قرینه نزدیک به اصلی از آن را برای بازماندگان بیافریند، غول بی همتای تصویرگری که با قلم منحصربه فردش همه علوم انسانی را به چالش کشید و برای تک تک فرضیه ها و نظریه ها و تئوری های ناب ادبی متمایز از آنچه را که پیشینیانش گفته و به تصویر کشیده بودند، به روی کاغذ آورد و در انزوای خویش با ادبیات هرآنچه را که روح بلند و جان فرسوده اش خواست، کرد.

مردم حق دارند که مارسل پروست را نمی خوانند؛ اما حق ندارند که از کوتاه قامتی اندیشه شان، رنج بردن از زندگی و از درماندگی در برابر نیروهای مافوق بشری حاکم بر روان شان بنالند؛ چراکه تنها آنانی می توانند ادعای رهایی از این استیلا را داشته باشند که به لطف خواندن پروست، بر بخشی ازین دست ناملایمات فائق آمده باشند.

روی سخن با آنانی نیست که به سمت در جستجوی زمان از دسته رفته پروست نرفته اند، و نیز آنانی که رفته اند و تنها برای تزیین کتابخانه شخصی شان تن به خریدن اش داده اند؛ بعلاوه با آنانی که به محض خواندن اولین صفحات مجلد اول به تمامی آن را کنار گذاشته اند و حتی در دل، نفرینی کوتاه، به سبُکی یک آه نثار مشوق شان برای پروست خوانی نموده اند نیز، کاری نیست؛ مخاطب این سطور تنها کسانی اند که کتاب را با تمام سخت خوانی و مطول گویی ها و اطناب جمله هایی که گاه تا 20 صفحه کتاب را در بر می گیرد، با شوق و ذوق وحدتی مثال زدنی کنار نگذاشته اند و دیوانه وار خوانده اند و برای درک بهتر و لذت بیشتر دوباره بر سر سطر اول بازگشته اند و آخر کار در خاتمه زمان بازیافته، این منظومه تکرارنشدنی را در لیست کتاب هایی قرار داده اند که دوباره باید بخوانندش.

فکر ما از خاطراتی که از کسی داریم آنهایی را که برای روابط هرروزی مان سودی آنی نداشته باشد حذف می نماید. گاه زنجیر روزهای گذشته را می گذارد که بگذرد و تنها بر واپسین حلقه های آن چنگ می زند.

بورژوای زاده همواره بیمار پاریس با همه شوکت و مکنت اقتصادی و جایگاه خانوادگی اش در طول عمر کوتاهش هیچ گاه اسنوب وار زندگی نکرد و هرجا که قلم مجال داد، بر آن گونه زندگی پرتفرعن و تبختر تازید و البته خود در عمل از آن همه کنار ماند.

پروست با همه بی اعتقادی اش به علم روانشناسی، خود در مقام بزرگ ترین جراح روح و روان آدمی پرده از هزارتوی ناشناخته انسان ها کنار زد و با صمیمتی محض و ماندگار به اعتراف بی شمار درماندگی ها نشست؛ از شیفتگی دیوانه وار ساکنان سدوم و عموره به هم جنس خود تا خودبرتربینی های مشمئزکننده اشراف زاده های بی درد در مهمانی ها و واکاوی داستان تاریخی دریفوس و حقیقت وجودی زنان در مواجهه با عشق و...؛ همه و همه را با تیزبینی اعجاب برانگیزش به دنیایان نشان داد.

از پروست سخن گفتن با کمتر از یک میلیون ودویست هزار واژه ای که او در بلندترین رمان تاریخ به کار برد، بی تردید نعل وارونه زدن است؛ چرا که پروست در آیینه زمان از هر دو منظرش مشمول واکاوی است؛ چراکه زیباشناسی، معناشناسی و ساختارشناسی اعتبار حقیقی شان را از دنیا او وام گرفته اند.

اگر جویس بعد از اولیس گفت که کتابی نوشته ام که 200 سال بعد هم قابل تفسیر نیست، باید گفت مجموعه سترگ در جستجوی زمان ازدست رفته پروست تا قرن ها بعدِ خود قابل فهم از آن گونه که در خور هنر باشد، نیست.

دنیای هنر از بیست ودوم نوامبر سال 1922 به بعد چنین موزه ای به خود ندیده است.